Tư duy nhanh và chậm

Status: Có thể mượn

Người mượn:

Nicky Ph đến 02/07/2025

Chúng ta thường tự cho rằng con người là sinh vật có lý trí mạnh mẽ, khi quyết định hay đánh giá vấn đề luôn kĩ lưỡng và lý tính. Nhưng sự thật là, dù bạn có cẩn trọng tới mức nào, thì trong cuộc sống hàng ngày hay trong vấn đề liên quan đến kinh tế, bạn vẫn có những quyết định dựa trên cảm tính chủ quan của mình. “Tư Duy Nhanh Và Chậm”, cuốn sách nổi tiếng tổng hợp tất cả nghiên cứu được tiến hành qua nhiều thập kỷ của nhà tâm lý học từng đạt giải Nobel Kinh tế Daniel Kahneman sẽ cho bạn thấy những sư hợp lý và phi lý trong tư duy của chính bạn. Cuốn sách được đánh giá là “kiệt tác” trong việc thay đổi hành vi của con người, Tư duy nhanh và chậm đã dành được vô số giải thưởng danh giá, lọt vào Top 11 cuốn sách kinh doanh hấp dẫn nhất năm 2011. Alpha Books đã mua bản quyền và sẽ xuất bản cuốn sách trong Quý 1 năm nay. Tư duy nhanh và chậm dù là cuốn sách có tính hàn lâm cao nhưng vô cùng bổ ích với tất cả mọi người và đặc biệt rất dễ hiểu và vui nhộn.

Đã có rất nhiều cuốn sách nói về tính hợp lý và phi lý của con người trong tư duy, trong việc đánh giá và ra quyết định, nhưng Tư duy nhanh và chậm được Tạp chí Tài chính Mỹ đánh giá là “kiệt tác”. Bạn nghĩ rằng bạn tư duy nhanh, hay chậm? Bạn tư duy và suy nghĩ theo lối “trông mặt bắt hình dong”, đánh giá mọi vật nhanh chóng bằng cảm quan, quyết định dựa theo cảm xúc hay tư duy một cách cẩn thận, chậm rãi nhưng logic hợp lý về một vấn đề. Tư duy nhanh và chậm sẽ đưa ra và lý giải hai hệ thống tư duy tác động đến con đường nhận thức của bạn. Kahneman gọi đó là: hệ thống 1 và hệ thống 2. Hệ thống 1, còn gọi là cơ chế nghĩ nhanh, tự động, thường xuyên được sử dụng, cảm tính, rập khuôn và tiềm thức. Hệ thống 2, còn gọi là cơ chế nghĩ chậm, đòi hỏi ít nỗ lực, ít được sử dụng, dùng logic có tính toán và ý thức. Trong một loạt thí nghiệm tâm lý mang tính tiên phong, Kahneman và Tversky chứng minh rằng, con người chúng ta thường đi đến quyết định theo cơ chế nghĩ nhanh hơn là ghĩ chậm. Phần lớn nội dung của cuốn sách chỉ ra những sai lầm của con người khi suy nghĩ theo hệ thống 1. Kahneman chứng minh rằng chúng ta tệ hơn những gì chúng ta tưởng: đó là chúng ta không biết những gì chúng ta không biết! Cuốn sách đặc biệt đã dành được vô số giải thưởng danh giá: Sách khoa học hay nhất của Học viện Khoa học Quốc gia năm 2012, được tạp chí The New York Times bình chọn là sách hay nhất năm 2011, một trong những cuốn sách kinh tế xuất sắc năm 2011, chiến thắng giải thưởng cuốn sách được quan tâm nhất năm 2011 của tạp chí Los Algeles… Tư duy nhanh và chậm đáp ứng hai tiêu chí của một cuốn sách hay, thứ nhất nó thách thức quan điểm của người đọc, thứ hai, nó không phải là những trang sách với những con chữ khô cứng mà nó vô cùng vui nhộn và hấp dẫn. Không nghi ngờ gì nữa, đây là cuốn sách hàn lâm dành cho tất cả mọi người!

Đàm Thị Hà Trang

Nói một cách ngắn gọn thì cuốn Tư Duy Nhanh Và Chậm phân tích về tính hợp lý và phi lý của con người trong tư duy. Sách sử dụng hai nhân vật hư cấu là Hệ thống 1 và Hệ thống 2 (tạm hiểu là phần vô thức và phần ý thức – cơ chế tư duy nhanh và chậm) để diễn giải cách chúng ta nhìn nhận vấn đề và ra quyết định. Nếu như hệ thống 2 xảy ra chậm, đòi hỏi sự nỗ lực và logic thì hệ thống 1 lại diễn ra nhanh, rập khuôn, tự động, cảm tính và vượt ngoài tầm kiểm soát của con người. Hệ thống 1 có thể giúp ích con người rất nhiều trong quá trình đấu tranh sinh tồn nhưng lại dễ áp đặt lên ý thức những suy nghĩ lối mòn khiến chúng ta mắc những sai lầm đầy chủ quan. Hệ thống 1 Hệ thống 1 đại diện cho sự bản năng, tự động và cảm tính. Đây là phần bộ não hoạt động đột ngột và không có sự kiểm soát của ý thức. Ví dụ, khi đột nhiên nghe thấy một âm thanh lớn, bạn sẽ ngay lập tức quay mặt về phía âm thanh đó một cách vô điều kiện. Tuy vậy, hệ thống này không đột nhiên mà có. Đó là kết quả của một quá trình tiến hoá hàng triệu năm. Hệ thống 2 Ngược lại, hệ thống 2 sẽ giúp chúng ta tập trung, tự kiểm soát và thông minh hơn. Nếu chúng ta lười biếng trong tư duy, không sử dụng hệ thống 2 thì tâm trí của ta sẽ tự giới hạn trí thông minh của nó. Hệ thống 2 chín chắn, chậm rãi và toan tính chịu trách nhiệm cho quá trình lập luận và ra quyết định của mỗi cá nhân. Hệ thống 2 hoạt động khi chúng ta tập trung vào một việc gì đó. Ví dụ, khi tìm kiếm một cô gái trong một bữa tiệc đông người, hệ thống 2 sẽ giúp não bạn tập trung vào những đặc điểm của cô gái ấy và chú tâm tìm kiếm cô ta thay vì sự xao lãng bởi những yếu tố khác. Tâm trí chúng ta thường xuyên đưa ra những lựa chọn nhanh, ngay cả khi nó không có đủ dữ kiện để ra quyết định. Xu hướng đơn giản hoá thông tin trước khi ra quyết định có thể dẫn đến một số lỗi phán đoán, ví dụ hiệu ứng hào quang hay thiên kiến xác nhận. Ví dụ, thống kê thực tế cho thấy, số người chết vì đột quỵ còn nhiều hơn số người chết vì tai nạn giao thông. Nhưng đến 80% số người được hỏi nghĩ theo chiều hướng ngược lại, đơn giản bởi họ đã nghe quá nhiều thông tin về tai nạn giao thông trên các phương tiện thông tin đại chúng đến mức nghĩ rằng nó xảy ra phổ biến hơn là đột quỵ. Hay một ví dụ khác, chúng ta cũng thường có những đánh giá vội vàng về một người trong lần đầu gặp mặt thông qua ngoại hình của họ. Một phụ nữ ứng cử vào vị trí cảnh sát trưởng, bạn sẽ quan sát ngoại hình của cô ta và tự đặt câu hỏi: “Liệu người phụ nữ này có đủ tiêu chuẩn hay không?”

Đinh Văn Dũng

Trong khoảng vài thập kỉ trở về đây các nhà tâm lí học đã dành rất nhiều thời gian và công sức để nghiên cứu về hai hình thức tư duy của con người. Từ đó đưa ra luận điểm là tư duy có hai hệ thống tạm gọi là hệ thống 1 và hệ thống 2: -Hệ thống 1 hoạt động dựa trên cơ chế tự động, nhanh nhẹn và mau lẹ, với rất ít hoặc hầu như không cần cố gắng và không tự kiểm soát được -Hệ thống 2 sẽ huy động sự chú ý tới những hoạt động tư duy đòi hỏi sự nỗ lực, bao gồm những phép tính mang tính phức tạp. Cơ chế hoạt động của hệ thống 2 thường sẽ đính kèm những kinh nghiệm chủ quan, đòi hỏi sự phân chia và lựa chọn của chủ thể. Phần 2: Suy nghiệm và sai lệchHệ thống 1 không đa nghi, nó sẽ loại bỏ sự mơ hồ và tạo ra câu chuyện mạch lạc, rõ ràng nhất có thể. Nếu thông điệp mà nó đưa ra bị phủ nhận, các liên tưởng mà nó gợi ra sẽ được truyền đi như thể thông điệp đó là sự thật Trái ngược với sự không đa nghi của hệ thống 1, hệ thống 2 lại mang chiều hướng hoài nghi, bởi nó có thể duy trì những khả năng xung đột lật nhau trong cùng 1 thời điểm. Tuy vậy hoạt động duy trì sự hoài nghi này sẽ khó khăn hơn việc chuyển nó vào trạng thái chắc chắn. Phần 3: Niềm tin thái quáBản chất thật sự của ảo tưởng chính là việc mà chúng ta tin tưởng rằng mình là một người có sư hiểu biết rất rõ quá khứ vì vậy mà chúng ta hoàn toàn có cơ sở để đưa ra những tiên đoán về tương lai. Nhưng trong thực tế thì không phải như thế, đại đa số chúng ta đều không hiểu hoặc nếu có thì rất ít hiểu biết về quá khứ. Ngoài "biết" thì "trực giác" và " linh cảm, linh tính" cũng được sử dụng để diễn tả những suy đoán, suy diễn trong quá khứ đã biến thành sự thực. Để suy nghĩ một cách rõ hơn về tương lai, ta cần loại bỏ hoàn toàn những ngôn từ mà mình sử dụng trong việc gán định những niềm tin mà chúng ta có trong quá khứ. Phần 4:Những lựa chọnTất cả những lựa chọn mà chúng ta đưa ra trong cuộc sống sẽ luôn đi kèm với những bất trắc, rủi ro. Hầu hết con người ta không muốn mạo hiểm, nếu được cho một lựa chọn giữa trò may rủi và một điều chắc chắn thì co người ta thường có xu hướng chọn những gì chắc ăn để tránh những rủi ro không đáng gặp. Phần 5: Hai bản thểBản thể trải nghiệm là đáp án cho câu hỏi:" Bây giờ có đau không?, bản thể hồi tưởng lại giải đáp cho câu :" Nó như thế nào?". Ký ức là tất cả những thứ ta thu nhận để cất giữ từ những trải nghiệp về cuộc sống và sự hồi tưởng duy nhất có thể chấp nhận khi ta nghĩ về cuộc sống của mình là bản hồi tưởng.